Тема: BeÅŸpınar köyü Pomakçası ile Bulgarca kıyaslaması

[bogutevolu]

BeÅŸpınar köyü Ä°zmir ili KemalpaÅŸa ilçesine baÄŸlı bir Pomak köyüdür. Köyün ilk Pomak sakinleri 1912 Balkan savaşından çok önce Orta Rodoplardaki Lakavitsa köyünden gelen Lakavskilerdir. Bundan sonra köye 1912 Balkan savaşı sırasında  o zamanki söyleniÅŸiyle Bugutuvu ÅŸimdiki adıyla Bogutevo köyünden gelen Bugutskiler yerleÅŸmiÅŸtir. Lakavskilerin sayısı ve etkisi daha fazla olmuÅŸtur. Bu nedenle BeÅŸpınar köyünün dil yapısında Lakavitsa Pomak ÅŸivesi egemendir. 

Lakavitsa köyü Orta Rodoplarda dağlık alanda, ana yoldan ve dış etkilerden nispeten uzak kalmış bir köy olduğundan bu köyün şivesinde Pomakça otantik dil unsurlarının daha fazla korunduğu düşüncesindeyiz. Halbuki Bogutevo köyü Çepelare’nin yanı başında ve ana yola 1 kilometre mesafede olduğundan gerek nüfus bileşimi ve gerekse dil unsurları açısından sentezlere daha açık olmalıdır.

Lakavskiler ve Bugutskilerin Orta Rodoplarda iken birbirleriyle irtibatı ve akrabalık iliÅŸkileri yok iken; BeÅŸpınar köyünde akrabalık iliÅŸkileri baÅŸlamış ve aradaki ÅŸive farkı zaman içinde ortadan kalkmıştır. Söz gelimi BeÅŸpınar köyü ile 3 kilometre mesafedeki Ayvacık köyündeki Pomakların ÅŸivesi aynı iken biraz daha ötedeki Turgutalp köyü ÅŸivesi bu iki köyün ÅŸivesinden biraz farklı olduÄŸu ifade edilmektedir. Turgutalp köyü Pomakları Bugutskilerdendir.   

BeÅŸpınar köyü Pomakçası Türkiyedeki bir çok Pomak yerleÅŸimlerinde halen konuÅŸulan Pomakçada olduÄŸu gibi göçten sonraki 100 yılı aÅŸkın bir süre içinde bir ölçüde Türkçeden etkilenmiÅŸ ve günlük dile bir çok kelime girmiÅŸse de Pomakçanın eski özellikleri aynen korunmuÅŸtur.  Günümüzde Rodoplarda Pomakların konuÅŸtuÄŸu dil büyük ölçüde Bulgarca ile bütünleÅŸtiÄŸi halde Türkiyede konuÅŸulan Pomakça arkaik özelliklerini korumuÅŸtur.

Beşpınar köyü Pomakçasının Bulgarca ile kıyaslamasında yaklaşık 800 kelime değerlendirilmiştir. Ancak buraya yazının çok uzamaması için kelimelerin bir kısmı alınmıştır.


AYNI KELÄ°MELER:
Bistra : berrak
Bliznak: ikiz
Bob: fasulya
Bradva: balta
Brat: erkek kardeÅŸ
Broy: sayı
Broya: saymak
Varen: haÅŸlama
VaÅŸ: sizin
Veçer: akşam
Vika: haykırmak, söylemek
Visok, visoko, visoka: yüksek
Gizdava: süslü
Glava: baÅŸ
Glad: aç
Glas: ses
Vol: öküz
Vrata: kapı
Vreme: zaman
Gluh: sağır
Gora: orman
Gore: yukarı
Gradina: bahçe
Grozde: üzüm
Grozni: çirkin
Da: olur, evet
Davam, dam: vermek
Daleçe: uzak
Dali: acaba
Devet: dokuz
Den: gün
Desna : saÄŸ
Deset: on
Dete: çocuk
Dolu: aşağı
Drug, druga: baÅŸka
Dupka: delik
DuÅŸa: can
Jenen: evli
Jenski: kadın
Za: için
Zaveda: götürmek
Zad: arkada
Zakaça: asmak
Zanayat: zanaat
Zaşto: niçin
Zvezda: yıldız
Zdrave: sağlık
Zima: kış 
Ä°: ve / and
Ä°gla: iÄŸne 
Ä°gra: oyun / play
İz: içinde / in
İzgasna: sönmek
İskaça: kaldırmak
İspeçen: pişmiş
Ä°speka: piÅŸirmek
Ä°li: veya 
Ä°skam: istemek 
İskra: kıvılcım
Kazvam, kaje: söylemek 
Kak: nasıl
Kakvo: ne 
Kamen: taÅŸ
Kapka: damla

FARKLI ANLAMDA KULLANILAN AYNI  KELÄ°MELER:
(b) Bulgarca, (p) Pomakça.

Duma: (b) kelime – (p) konuşmak
Kitka: (b) demet – (p) çiçek
Lele: (b) teyze – (p) zavallı
Kratko: (b) kısaca  – krotku: (p) sakin

AYNI  ANLAMDA  KULLANILAN FARKLI KELÄ°MELER:

Bulgarca-Pomakça-Türkçe

banitsa - klin: börek
bate – brat: erkek kardeş
başta – bobu: baba
bez - briz : -siz, -sız
bulka – nivesta: gelin
vali – leti: yağmur yağmak
Veşda – veşka: kaş
Dreha – dripi: elbise
Esen – podzima: sonbahar
Kaka – Ablo:  abla
Kakıv / Koy – Kutra: hangi 

ŞİVE FARKI TAŞIYAN KELİMELER:

Agne - yagne: koyun
Ako - aku: eÄŸer
Ami - am : ama
Baba - babisa: yaşlı kadın
Besno – besnu:  kuduz
Bıda – boade: olmak
Blag, blago, blaga – blag, blagu, blaga : tatlı
Blato – blatu: bataklık
Bliznatsi – bliznasi: ikizler
Blizo – blizu: yakın
Bolen - bolan: hasta
Bosilek – busilak: fesleğen
BraÅŸno – braÅŸnu:  un
Brıçka – bruçka: buruşuk
Bılha – boalha: pire
Bırzam – boarzam: acele etmek
Bırzo – boarci: çabuk
Byagam – bega: kaçmak
Byal, byalo, byala – beal, bealu, beala: beyaz
Vıv – faf: -de, -da (içinde)
Varya – vare: haşlamak
Vdovitsa – duvisa: dul kadın
Veçeren – veçeroan: akşamleyin
Vzema – zima: almak
Vidya – vide: görmek
Voda – voda, vudoa
Vodenitsa – vudenisa: su değirmeni
Vodya – vode: götürmek
Vpisvam – pisa: yazmak
Vrızvam – voarza: bağlamak
Vsyaka – vseka, seka : herkes
Vsiçko – siçku : hepsi
Vstıpvam – vastoape: ayak basmak
Vsyakıde - sekade: her yerde
Vtornik – tornik: Salı
Vçera – çera: dün
Vızglavnitsa – valzanisa: yastık
Vızel – vazel: düğüm
Vılk – voalk: kurt
Vılna – voalna: yün
Vın – van, voan: dış
Vırveya – varvea: yürümek
Vırzan – voarzanu: bağlı
Vırhu – varhu: üzerinde
Vırşa – isvoarşa: tamamlamak
Vıtre – vatre, voatre: içeri, içerde
Vyarvam – vearva: inanmak
Vyatır – veter: rüzgar
Galya – gale: sevmek, okşamak
Gnyav – gneaf: öfke
Gnusen – ugnus: iğrenç
Gordeliv – gurelif: kibirli
Goreşt – guroaşta: sıcak
Gorçiv – gurçif: acı
Gorya – guriye: yanmak
Dokoga – dukuga: ne zamana kadar
Donesa– dunesa: getirmek
Dori – duri: hatta, bile
Dosega – dusiga: şimdiye kadar
Doskoro – duskoru: yakında
Dotam – dutam: oraya kadar
Dotogava – dutugava: buraya kadar
Doçuya – duçuya: işitmek
Doya – duya: süt sağmak
Dremya – dreme: uyuklamak
Dıjd - doaş: yağmur
Dılbok – dliboku: derin
Dılıg – düloag: uzun
Dırven – darvoan: ağaçtan, ahşap
Dırvo – darvu, darva, darvoa: ağaç
Dırja – doarje: tutmak
Dıska – doaska: tahta
Dıh – duh: nefes
Dışterya – doaştere: kız çocuk
Dyado – dyedo, dyedu: dede
Evtin – Yeftin : ucuz
Edin – Adin,  anno : bir
Edır – yoadri: iri
Ezik – İzik: dil
Ela – Yala: gel
Jaba – Joaba : kurbağa
Jelyazo – Jelezu: demir
Jiv, Jivo – Jif, Jivu: canlı, sağ
Jiveya – Jüveye: yaşamak
Jito – Jitu: buğday
Jılto – Joaltu: sarı
Jıtva – Jatva: ekin biçmek
Zabavya – zabave: geciktirmek
Zaboleya – zabuleye: hastalanmak
Zagubya – zagubeye:  kaybetmek
Zaek – zayak: tavşan
Zalık – zaluga: lokma
Zasega – zasiga: şimdilik
Zatova – zatva: bunun için
Zdravo – ızdravu: sağlıklı
Zemya – zemöana: yer
Zet – zöat: damat
Zlato – zlatu: altın 
Zmiya – izmiye: yılan
Znaya – znaye: bilmek 
Zryal – uzreal: olgun
Zıb – zoab: diÅŸ 
İgraçka - Graçka: oyuncak
Ä°graya – igraye: oynamak 
Ä°dvam – ide, yide: gelmek 
Ä°zbelya – izbeala: beyazlatmak 
Ä°zbera – izbira: toplamak 
Ä°zlyaza: izliza: çıkmak 
Ä°zmrızna – izmoarzna: donmak 
Ä°zpera – izpere: yıkamak 
İzpadya – izpade: kovmak
İzyam – izyede: yemek
İme – yüme: isim/ name
Kakıv – kakoaf: nasıl 
Kapya – kape: damlamak
Kato – katu, kutu: gibi 
Kaşlitsa – kaşle: öksürük
Kaşlyam – kaşlem: öksürmek
Kislo – kislu: ekşi
Klepaç – klepka: göz kapağı
Klyuç – klüç: kilit
Koga – kuga: ne zaman 
Kogato – kugatu: madem ki
Kogo – kogu: kimi, kime
Koy, koya, koe, koi – koy, koya: kim 
Kokal – kokle: kemik
Kolko – kolku, kolka: kaç, ne kadar?
Kolya – kole: kesmek
Komin – kumin: baca
Kupaya – kupaye: kazmak
Korav – kurava: katı, sert
Korem – kurema: karın
Kosım – kosam: kıl
Koşnitsa – koşnisa: sepet
Krastavitsa – krastavisa: salatalık
Kriv, krivo, kriva – krif, krivu, kriva: eğri
Kriya – kriye: saklamak
Krıv – koarf: kan
Krıpka – kroapka: yama
Kukuvitsa – kukuviçka: guguk kuşu
Kupya – kupe: satın almak
Kuts – kusu: Topal
kıde – kade: nereye
Kıdeto – kadetu: nereye, nerede
Kıpina – kapina: böğürtlen
Kışta – koaşta: ev
Lastovitsa – lestuviçka: kırlangıç
Leden – ledoan: buzlu
Leja – leje: yatmak
Lesna – löasna: kolay
Leşta – löaşta: mercimek
Lisitsa – Lesisa: tilki
Lopata – lupata: kürek

[bogutevolu]

Bir çok kelimenin telaffuzu aynıdır.
(Brat, Glas, Dete)

O harfi çoÄŸunlukla U olarak telaffuz edilir.   
(Dobre-Dubre)

TS harfi S olarak söylenir.   
(Vodenitsa-Vudenisa)

TS bazen Ç olarak söylenir. 
(Kaltsune-Kalçune)

I harfi OA ÅŸeklindedir. 
(Vılk-Voalk, Zıb, Zoab)

E  bazen EA bazen ÖA ÅŸeklinde söylenir. 
(Lesna-Löasna, Zet-Zöat)

Z bazen C olur.     
(Barzi-Boarci)

YA harfi çoğunlukla EA olur.
(Byal-Beal, Byaga-Beaga)

Fillerin sonundaki YA harfi YE yada E olur. 
(Vodya-Vode)

Kelime başındaki E yada A nın başına Y getirilir.
(Ela-Yala)

Kelime içindeki D harfi bazen düşer.
(Edno-Anno, Rodnina-Runnina)

[sina03]

SELAM BEN AFYON SANDIKLI RESADIYE KOYUNDENIM   BIZIM  KOYUN HEPSI POMAKCA KONUSUYOR