Topic: Voynuklar

[Тоска]

 Osmanlı imparatorluÄŸunda, sefer halindeyken ordunun ve devlet adamlarının atlarına; barış zamanında ise has ahır ve çayır hizmetlerine bakmakla görevli bir sınıftır. Gayrimüslim ve bilhassa Bulgarlardan seçilirdi. Voynuk teÅŸkilatı Sultan Birinci Murad Han (1359-1389) zamanında   Bilgi eli beylerbeyi olan TimurtaÅŸ PaÅŸa tarafından ilk defa Bosnada kuruldu. Mensupları Bulgar hristiyanlar arasından seçilerek, yaygınlaÅŸtırıldı. Hassa, amme veya seferli ve çayır Voynukları halinde guruplandırılarak teÅŸkilâtlanırdı. Hassa voynukları, Istabl-ı âmire (saray ahırı) hizmetlileriydiler.  Amme voynukları, seferlerde askerî hizmetlerde bulunurlardı. Muhârebeye gitmek için dâvet edilenlere Sefer voynukları denirdi. Istabl-ı âmireye çayır biçmek ve hayvanları otlatmak için gelmeleri emir buyurulan voynuklara da Çayır voynukları denilirdi. Hassa Voynuklarının başına Voynuk beyi, Amme Voynuklarının bulunduÄŸu timar sahiplerinin başına da Voynuk seraskeri denirdi. Has Ahır hayvanlarıyla, Istabl-ı âmire çayırlarına bakan voynukların kayıtlarını tutup, bunlarla ilgili iÅŸlemlerle Voynuk Kâtibi uÄŸraşırdı. Mıntıkalardaki birlik kumandanlarına Çeribaşı denirdi. Voynuk Beyi, Seraskeri ve Çeribaşı müslüman, diÄŸer küçük âmirlerden Primkür ve Likatör Hıristiyandı. Voynuklar “Gönder” adıyla üçer dörder kiÅŸilik müfrezelere ayrılmışlardı. Her gönderden bir tanesi nöbetleÅŸe her sene hizmete girerdi. Voynuklar nöbet hizmetine kendi beygirleriyle gelirlerdi. Hizmete gelen nöbetçi voynukların yoklamaları defterdarlara aitti.
 
Mevcutları binin altındaydı. Voynukların kaynağı Rumeli olup, bilhassa Bulgaristandı. Açık kadrolara, ölen veya sakatlanan voynuÄŸun oÄŸlu, kardeÅŸi veya akrabâlarından biri tâyin edilirdi. Voynukların oÄŸullarına ve voynukluÄŸa aday olan akrabâlarına “Zevâit Voynuk” denilirdi. Ölüm ve sakatlanmalar hâlinde Zevâit Voynuklarıyla kadro tamamlanırdı.  Zevâitle kadro tamamlanmazsa dışardan Voynuk tayin edilirdi. Voynuklara hizmetlerii karşılığı verilen arâziye “BaÅŸtına” adı verilirdi. Voynuk, hizmeti karşılığında BaÅŸtınayı (belirli ve sınırlı bir alan) kullanırdı. Bu arazi için hiçbir tarafa vergi ve rüsum vermezdi. Voynuk belirli arazisinden baÅŸka yer tuttuÄŸu zaman bu arazinin aÅŸar ve sair rüsûmunu dirlik sâhibine vermeye mecbur olduÄŸu gibi kendi dirliÄŸini teÅŸkil eden araziden baÅŸkasının istifadesi hâlinde de bunun vergi ve rüsûmunu kullanandan almak hakkına sahipti. Voynuk TeÅŸkilâtı 1691de kaldırıldıysa da, 1693te tekrar kuruldu. 1878 târihinde ise tamamen kaldırıldı.
 
http://www.pomak.eu/board/index.php/topic,3481.msg59027.html#msg59027